กองพัฒนาศักยภาพผู้บริโภค

ยาถ่ายพยาธิ

30 มีนาคม 2566

ยาถ่ายพยาธิ คือ ยาที่ใช้สำหรับกำจัดพยาธิ ซึ่งพยาธิมีหลายชนิดดังนี้

1. พยาธิตัวกลม (Nematodes) รูปร่างทรงกระบอก หัวท้ายเรียวแหลม ลำตัวไม่แบ่งเป็นปล้อง ๆ เช่น พยาธิเข็มหมุด พยาธิไส้เดือนกลม พยาธิเส้นด้าย พยาธิปากขอ พยาธิตัวจี๊ด พยาธิแส้ม้า

2. พยาธิตัวแบน (Cestodes หรือ Tapeworm) ลำตัวแบน แบ่งเป็นปล้อง ๆ เช่น พยาธิตืดหมู พยาธิตืดวัว

3. พยาธิใบไม้ (Trematodes หรือ Fluke) ลำตัวแบน ไม่แบ่งเป็นปล้อง ๆ เช่น พยาธิใบไม้ในตับ พยาธิใบไม้ในเลือด

ยาถ่ายพยาธิที่นิยมใช้ในปัจจุบัน ได้แก่

1. อัลเบนดาโซล (Albendazole) ใช้ถ่ายพยาธิไส้เดือน พยาธิเส้นด้าย พยาธิปากขอ พยาธิแส้ม้า พยาธิตัวตืด พยาธิตัวจี๊ด ใช้รักษาโรคพยาธิใบไม้ตับ ควรหลีกเลี่ยงการใช้ยานี้กับสตรีมีครรภ์ สตรีให้นมบุตร สำหรับผู้ที่มีประวัติการชักหรือเป็นโรคตับ ควรปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรก่อนใช้ยา
ผลข้างเคียง ปวดศีรษะ เวียนศีรษะ ปวดมวนท้อง คลื่นไส้ อาเจียน ท้องเดินหรือแพ้ยา

2. มีเบนดาโซล (Mebendazole) ใช้ถ่ายพยาธิตัวกลม (เส้นด้าย ไส้เดือน ปากขอ แส้ม้า) ควรหลีกเลี่ยงการใช้ยานี้กับสตรีมีครรภ์ สตรีให้นมบุตร ห้ามใช้ในเด็กอายุต่ำกว่า 2 ปี และผู้ที่เป็นโรคตับ
ผลข้างเคียง ปวดท้อง ท้องเดิน พบภาวะเม็ดเลือดขาวต่ำชั่วคราว

3. นิโคลซาไมด์ (Niclosamide) ใช้ถ่ายพยาธิตัวตืด โดยเคี้ยวให้ละเอียดแล้วกลืน ให้กินยาตอนท้องว่าง หลังจากกินยานี้แล้ว 2 ชั่วโมง ให้กินยาระบายตามเข้าไปเพื่อถ่ายพยาธิและไข่พยาธิออกให้หมด
ผลข้างเคียง คลื่นไส้ ปวดท้อง ท้องเดิน

4. พลาซิควอนเทล (Praziquantel) ใช้รักษาโรคพยาธิใบไม้ในตับ และพยาธิตัวตืด ควรรับประทานยานี้พร้อมอาหาร แต่ห้ามใช้กับเด็กอายุต่ำกว่า 4 ปี

ผลข้างเคียง ปวดศีรษะ เวียนศีรษะ ปวดท้อง อาเจียน ผื่นคัน ง่วงนอน

5.ไอเวอร์เมคติน (Ivermectin) ใช้รักษาพยาธิสตรองจิลอยด์ สเตอร์โคราลิส (Strongyloides Stercoralis) รวมถึงการรักษาพยาธิเท้าช้าง ห้ามใช้กับสตรีมีครรภ์ หญิงให้นมบุตร และเด็กอายุน้อยกว่า 5 ปี
ผลข้างเคียง ไข้ ปวดศีรษะ อ่อนเพลีย ปวดกล้ามเนื้อ ผื่นคัน ต่อมน้ำเหลืองอักเสบ ควรปรึกษาแพทย์หากใช้ยานี้พร้อมกับยาวาร์ฟาริน

ขนาดและระยะเวลาในการกินยาแต่ละรายการจะมีความแตกต่างกันไปในโรคพยาธิแต่ละชนิด ดังนั้นควรปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรก่อนกินยา รวมทั้งศึกษาฉลากและเอกสารกำกับยาพร้อมทั้งปฏิบัติตามคำแนะนำอย่างถูกต้องครบถ้วนทุกครั้ง