หากพูดถึงโรคพิษสุนัขบ้าหลายคนคงนึกถึงแต่การติดเชื้อที่เกิดจากสุนัขเพียงเท่านั้น ต้องทำความเข้าใจก่อนเลยว่า โรคพิษสุนัขบ้านั้นเกิดได้จากการที่เราโดนกัด ข่วน หรือไปโดนน้ำลายของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมทุกชนิด เช่น แมว กระต่าย ลิง กระรอก หนู วัว ควาย ม้า ดังนั้นหากเราโดนสัตว์เหล่านี้กัด ข่วน หรือน้ำลายของสัตว์สัมผัสบาดแผลจะทำให้เรามีความเสี่ยงที่จะได้รับเชื้อไวรัสเรบี่ส์ (Rabies Virus) ที่เป็นสาเหตุของโรคพิษสุนัขบ้าหรือโรคกลัวน้ำได้

          แม้โรคพิษสุนัขบ้าจะยังไม่สามารถรักษาได้ แต่เราสามารถฉีดวัคซีนป้องกันโรคพิษสุนัขบ้าได้หากพิจารณาแล้วว่าตนเองมีความเสี่ยง

เมื่อไหร่ควรฉีดวัคซีนป้องกันโรคพิษสุนัขบ้า

1. ฉีดวัคซีนก่อนการสัมผัสสัตว์ (Prophylaxis)

          สำหรับผู้ที่มีความเสี่ยงสูง เช่น สัตวแพทย์  โดยฉีด 3 ครั้ง คือ วันที่ 0, 7 และ 21 หรือ 28 หลังจากนั้นอีก 1 ปี สามารถฉีดกระตุ้นอีกครั้งเพื่อเพิ่มภูมิคุ้มกันร่างกายได้

2. ฉีดวัคซีนหลังการสัมผัสสัตว์ โดยพิจารณาความเสี่ยง ดังนี้

น้ำลาย/เลือด   : หากสัมผัสผิวหนังที่ไม่มีแผล ไม่มีรอยถลอก ไม่ต้องฉีดวัคซีน

                   : หากสัมผัสผิวหนังที่มีแผล มีรอยถลอก กระเด็นเข้าตา จมูกหรือปาก ต้องฉีดวัคซีน

ถูกข่วน : บริเวณผิวหนัง โดยจะมีเลือดออกหรือไม่มีก็ตาม ต้องฉีดวัคซีน

ถูกงับ : บริเวณผิวหนังแล้วมีรอยช้ำ โดยจะมีเลือดออกหรือไม่มีก็ตาม ต้องฉีดวัคซีน

ถูกกัด : จนเป็นแผลมีเลือดออก ต้องฉีดวัคซีน

          ในกรณีที่ต้องฉีดวัคซีนหลังสัมผัสสัตว์ จะพิจารณาจำนวนครั้งของการฉีดวัคซีนจากประวัติของการได้รับวัคซีนป้องกันพิษสุนัขบ้า

สำหรับบางคนถูกกัดหรือข่วนจนเป็นแผลและมีเลือดออก หรือถูกกัดจนเป็นแผลบริเวณใบหน้า ศีรษะ คอ มือ และนิ้วมือ หากมีแผลลึกหรือเป็นแผลในลักษณะที่ฉีกขาดมากอาจจะต้องได้รับการฉีดอิมมูโนโกลบุลิน (Immunoglobulin; IG) ร่วมด้วยเนื่องจากมีความเสี่ยงต่อการติดเชื้อสูง 

          ดังนั้นจึงควรระวังตนเองอยู่เสมอและหากถูกสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมกัด งับ ข่วน หรือโดนสารคัดหลั่งจากสัตว์นั้น ๆ ควรรีบปฐมพยาบาล โดยล้างแผลทันทีด้วยน้ำและฟอกด้วยสบู่หลายๆ ครั้ง อย่าบีบเค้นแผลหรือปิดปากแผล แต่ควรใช้โพวีโดนไอโอดีน (Povidone Iodine) เช็ดแผลเพื่อฆ่าเชื้อ แล้วรีบไปโรงพยาบาลหรือสถานีอนามัยที่ใกล้ที่สุดโดยเร็ว เพื่อรับการฉีดป้องกันบาดทะยัก ยาปฏิชีวนะ และยาแก้ปวดตามอาการ รวมถึงวัคซีนป้องกันพิษสุนัขบ้าหรืออิมมูโนโกลบุลินตามความเหมาะสม

ข้อมูลอ้างอิง 

รพ.ค่ายสุรนารี. (2557). โรคพิษสุนัขบ้า. สืบค้นเมื่อ 30 สิงหาคม 2565. 

วินัย รัตนสุวรรณ. (2560). ระวัง! โรคพิษสุนัขบ้า. สืบค้นเมื่อ 29สิงหาคม 2565.). 

สำนักโรคติดต่อทั่วไป. (ม.ป.ป.). เกี่ยวกับโรคพิษสุนัขบ้า.สืบค้นเมื่อ 30 สิงหาคม 2565.

สำนักโรคติดต่อทั่วไป. (2555). แนวทางเวชปฏิบัติโรคพิษสุนัขบ้าและคำถามที่พบบ่อย.นนทบุรี: โรงพิมพ์ชุมนุมสหกรณ์การเกษตรแห่งประเทศไทยจำกัด.แนวทางเวชปฏิบัติโรคพิษสุนัขบ้าและคำถามที่พบบ่อย.