กองพัฒนาศักยภาพผู้บริโภค

ยาต้านพิษไซยาไนด์

14 กันยายน 2566

ไซยาไนด์ สารพิษที่มีความรุนแรงสูงและออกฤทธิ์ได้เร็ว หากไม่ได้รับการรักษาก็จะเสียชีวิตอย่างรวดเร็ว แต่ถ้าได้ยาต้านพิษไซยาไนด์ ได้ทันเวลา สามารถช่วยชีวิตได้ โดยในประเทศไทยมียาต้านพิษไซยาไนด์ในโครงการยาต้านพิษ คือ ยาฉีดโซเดียมไทโอซัลเฟต (Sodium thiosulfate) และ ยาฉีดโซเดียมไนไตรท์ (Sodium nitrite)

1. ยาฉีดโซเดียมไทโอซัลเฟต (Sodium thiosulfate)

ออกฤทธิ์โดยให้ sulfur group แก่ cyanide เพื่อเปลี่ยน cyanide ให้เป็น thiocyanate แล้วถูกขับออกทางไต เป็นยาที่ค่อนข้างปลอดภัย ใช้ร่วมกับ sodium nitrite ในผู้ป่วยที่เกิดภาวะเป็นพิษจากไซยาไนด์

อาการไม่พึงประสงค์ : แสบร้อนบริเวณที่ฉีด

ขนาดและวิธีใช้ : ผู้ใหญ่ 12.5 g (50 ml ของสารละลาย 25%) ฉีดเข้าเส้นเลือดดำช้า

2. ยาฉีดโซเดียมไนไตรท์ (Sodium nitrite)

Sodium nitrite เป็นสารออกซิไดซ์ ออกฤทธิ์โดยออกซิไดซ์ ferrous ion ใน hemoglobin ให้เป็น ferric ion ทำให้ hemoglobin เป็น methemoglobin ซึ่งจะจับกับ cyanide ได้ดี ใช้ร่วมกับ sodium thiosulfate ในการรักษาภาวะพิษเฉียบพลันของไซยาไนด์ ยกเว้นภาวะพิษเฉียบพลันของไซยาไนด์ที่เกิดจากการสูดดมควันพิษจากการเผาไหม้

อาการไม่พึงประสงค์

1.ปวดศีรษะ วิงเวียน คลื่นไส้ อาเจียน หัวใจเต้นเร็ว เหงื่อออกมาก

2.เกิดความดันโลหิตต่ำเมื่อฉีดเข้าทางเส้นเลือดดำอย่างเร็ว

3.เกิด methemoglobin มากเกินไป ซึ่งอันตรายมากอาจถึงแก่ชีวิตได้

ขนาดและวิธีใช้ : ผู้ใหญ่ 300 mg. (10 ml ของ 3% สารละลาย) ฉีดเข้าเส้นเลือดำ ฉีดภายในเวลามากกว่า 3-5 นาที

นอกจากนี้ควรตรวจระดับ hemoglobin และปรับขนาดยาตาม hemoglobin

โซเดียม ไทโอซัลเฟตและ โซเดียมไนไตรท์ เป็นตัวยาในโครงการยาต้านพิษของประเทศไทย โดยจัดให้มีสำรองที่โรงพยาบาลระดับจังหวัดขึ้นไปทุกแห่งทั่วประเทศไทย โดยการจะต้านพิษไซยาไนด์ได้ ต้องได้รับยาถอนพิษอย่างทันท่วงทีภายใต้การดูแลของแพทย์เท่านั้น หากสงสัยว่าได้รับไซยาไนด์ สามารถปรึกษาศูนย์พิษวิทยารามาธิบดี โทร. 02-201-1083-6

ข้อมูลอ้างอิง

https://www.rama.mahidol.ac.th/poisoncenter/th/anti-cov/sodium_thiosulfate